Mannanakaw

AMRUMMUAREN ni Sabas iti nagatep iti labig ken nagagsit iti tinidtid a balayda idi pagunian ni amangna. “Ne, Barok,” inyawat ni Tang Lumi ti dua a sagsisingko a pisos. “Pianto la no adda kawadwadanna. An-anusam pay laeng.” “Wen, Amang,” insungbat ni Sabas. No daytoy la ti balonna, saan manen nga agmerienda. Eksakto la a pletena. Nabayagen a parikutna dayta ngem awan mabalinna. Ammona ti rigat dagiti dadakkelna a mangisakad iti panagbiagda ken ti panagadalna: ti la masmastrekan ni Tang Lumi a trabaho. No saan a peon wenno agkarpintero, mapan makidaklis wenno makiraep. An-anusanna pay a sukayen ti uppat a kasilong a tawidna kadagidi dadakkelna. Kasta met ni Nang Konsing nga inana, aglaklako met iti tinudok dita Laddac Elementary School dita daya. Tinangad ni Sabas ti naubing pay a narra a pinulipolan ti balite idi mabatoganna daytoy. Nagtakder ti kayo iti asideg ti nagbedngan ti bangkag ken talon. Kukua dayta ni Lakay Sidro a kapurokanna. Nasirpatna itay ti lakay nga agsipsipat iti daya. Kaanonto ngata a madanonna ti narra ken maikkatna ti balite? Dinamagna iti unegna. Nalagipna ti panangpabpabasol dagiti kaadalanna kenkuana iti panagtakaw. Mannanakaw pay ketdin ti naganna iti kuartoda. Immanges iti nauneg. Intuloyna ti nagna. Agarup tallo gasut a metro ti dasdas a pagnaenna sananto madanon ti kalsada a mapagnaan ti traysikel. Tallo kelleng ti pagnaenna a tambak manipud iti kayo agingga iti taengda. Dandani gudua kilometro met ti dalan agingga iti kalsada nasional. Nawatiwat dayta a pagnaenna no saan a makalugan iti traysikel iti lugarda. Pasaray maladaw no dadduma ta mapanna pay iwayway diay nuangda. An-anusanna ta kayatna ti makaturpos iti kolehio. Adda ita iti maikadua a tukad ti haiskul. Kangrunaanna, kayatna a makaaonda iti rigat. Nakalas-uden iti kalsada. Addan iti batog da Konsehal Odeng idi rummuar ti anak daytoy a barito. Ipasadana ti traysikelda. Naglugan ni Sabas. Iti uneg, pinampagna ti gayadan ti aguspaken a pantalonna. Nagsennaay. Impadawat dayta ni kasinsinna a Charlie. Maymaysa ngamin ti pantalonna a ginatang ni inangna. Saggaysa met ti polo ken tisirt nga unipormena. Imbag ta saanda nga ag-uniporme iti biernes. “Narigat ti awan adalna, ‘nakko. Isu nga ipasnekmo ti agbasa. Kitaem, narigat pay a makastrek iti trabaho dagita dadduma a nakaturpos iti kolehio,” kasla mangegna manen ti litania dagiti dadakkelna. Addadan iti kalsada nasional. Nalagipna manen ti kasasaadda. Immanges iti nauneg. Imbaw-ingna ti panagkitana iti nalawa a pinagayan a digdigosen ti naubing pay nga init. Adu manen a ling-et ti binubos ti akinkukua iti talon, kinunana iti unegna. Simmublat iti panunotna ti kasasaadna idiay eskuelada. Nagsubli ti panunotna iti napalabas. Immanges manen iti nauneg: Naladaw idi iti dayta a bigat. P.E. ti klaseda. Addan dagiti kaadalanna idiay oval idi makagteng iti kuartoda. Nupay naladaw, ken dayta laeng ti klasena, napan latta nakitipon. Kabigatanna, isun ti pabasolenda a nangala iti napukaw a pitaka ni Ester a kaadalanna. Iti sumuno a lawas, isu manen ti pabasolenda a nangala iti pitaka ni Charlyn. Break timeda iti dayta nga aldaw. Napan gimmatang ni Dennis a gayyemna iti meriendada. Ti laeng pagpletena nga agawid ti nabati ta adda ngamin binayadanda a death aid. Napan met immisbo sa met la nagsubli iti kuartoda kalpasanna. “Manong, bumabakan.” Kinalbit ni Romaly. Adda iti umuna a tawen ti balasang. Nakigtot ni Sabas. Kinitana ti aglawlaw. Nakadanonda gayamen iti eskuelada. Nagyaman iti balasang sa nagplete. Sumreken iti kuartoda idi rumuar ni Dennis, ti nasinged a gayyemna. Nakaiggem daytoy iti sagad. Ammo ni Sabas a mapan agkaykay ti gayyemna idiay likud ti administration building nga areada. “Urayennak, gayyem,” kinunana ket nagdardaras a simrek iti kuartoda tapno mangala iti sagad. Ngem awanen ni Dennis iti ruar ti ridaw idi agsubli. Napanna sinurot ti gayyemna. “Pati sikan sa metten, gayyem, ket mamati a siak ti agtatakaw?” sinaludsod ni Sabas ken ni Dennis. “Apay met a nakunam ti kasta?” “Ket wen, a, ta ik-ikayannak metten, gayyem.” “Saan met.” “Kunak no napudnoka a gayyem. Nagbiddutak. Ita ta kasapulanka, ad-adaywannak met ta mamatika iti saosao.” Kinuna manen ni Sabas ket tinalawannan ti gayyemna. “Paneknekam, a, a saan a sika ti agtatakaw!” Nangegna nga impakamakam ni Dennis. Nagrikus iti panunotna ti nangegna. Wen, aramidenna dayta. Saan nga importante kenkuana no asino ti agtatakaw. Ti napateg, mapaneknekanna a saan nga isu ti agtatakaw tapno madalusan ti naganna iti eskuelada. Ngem kasano? Klaseda iti English. Maudi a subjectda iti bigat. Dandanidan aglarga. “Class, addanto umay a taga-CSU nga I.T. no biernes ditoy eskuelatayo. Umayda mangseminar maipanggep iti panagusar iti kompiuter,” naisem a kinuna ni Mrs. Karina Marin, ti adviserda. Masapul ngarud a mangisaganakayo iti singkuenta pisos para iti registration fee. “Nagnginan, ma’am.” Adda nagkuna iti likud. “Kusto laeng. Adu ti isuroda kadakayo.” “Kasano ngaruden ni Sabas, ma’am?” dinamag ni Sidro a kalokuan iti klaseda. “Pagtakawanna man ngatan?” Limmabbasit ni Sabas. “Sigurado nga adda manen matakawan kadaytoy a lawas.” Adda met nagkuna iti banadanat’ daya. “Sigurado, a.” Adda nangisaruno. “Stop it!” imbukirad ni Mrs. Marin. “Awan pammaneknekyo nga isu ti agtatakaw. Isu a diyo ibagbaga nga agtatakaw!” napaisem iti nalimed ni Sabas iti kinuna ti maestrada. Limmag-an ti riknana. Adda met la mangisakit kenkuana. Nalabit naggapu met iti nanumo a pamilia ti adviserda. Ket adda nalimed a panagdayaw a nariknana iti maestra. Nagtatanabutob dagiti adda iti likud. “Class is dismissed!” impanalpaak ni Mrs. Marin ti class recordna iti lamisaan. Nagbuteng dagiti kaklasena ngem saan ken ni Sabas. HUWEBES. Aldaw. Saan pay a nakasubo iti lima ni Sabas idi malagipna nga adda gayam projectda iti Biology. Kinitana da Zandra, Nicole ken Kathereen a mangmangan met iti akinsango a parte ti kuartoda. Anak ti pulis ni Zandra. Maestra ti ina ni Nicole. Kapitan met ti ama ni Katherine. Inalistuanna ti nangan. Indulinna ti pagbalonanna idi nalpas. Iyusongna koman ti daanen a napsakkna idi rummuar met dagiti tallo a kaklasena. Awanen dagiti tallo idi makaruar iti kuartoda. Rimmuar iti kalsada ta mapan gumatang iti poster ti Musculatory System. INSADAG ni Sabas ti bagina sana impatay ti akinkanawan nga imana iti baba ti tawa ti dyip. Agkalawkalaw ti lugan. Dudduduada a pasahero. Mapan idiay eskuelada. Tinaliawna ti lalaki iti asideg ti kutit ti lugan. Aglanglanga daytoy a mangop-opisina. Agtawen ngata iti nasurok a treinta. Imbaw-ingna ti panagkitana iti sango idi taliawen ti lalaki. Ti paboritona a kanta ti ipalpallailang ti car stereo ti dyip ngem saanna nga inkaskaso. Ti mapasamak manen no madamdama ti adda iti panunotna. Dimsaag ti lalaki iti sango ti Qualitech – iti paglakuan ti motorsiklo sa nagturong iti market. Inkeddeng met ni Sabas a dumsaag metten ta mapan pay gumatang iti sliding folder. Iti itatakderna, naisalat ti panagkitana iti nagtugawan ti pasahero. Adda wallet. Pinidutna sana kinamakam ti lalaki. Ngem saanna a nabirokan ti lalaki iti market. Inukradna ti wallet. Urayla dimmakkel dagiti pangusipeten a matana idi maitangkarang ti napuskol a sagsasangaribu. Nalagipna daydi imbaga kenkuana ni amangna iti naminsan: iti kaano man saanmo pulos a tagikuaen ti saanmo a kukua, barok, ta dayta ti mangperdi iti kinataom ken iti masakbayam. Adda ID-card ti lalaki. Asideg laeng ti taeng daytoy. Insublina ti ID-card sana iniggaman iti apagapaman ti napuskol a papel-de-banko. Immisem ni Sabas a nagturong iti eskuelada. Nagampayag ti panunotna. Saannanton a parikut ti kuarta. RITRITTUOKEN ni Sabas ti ramayna idinto a nailansa ti panagkitana iti lamisaan ti prinsipal. “Apay nga innalam ‘diay pitaka ni Zandra? Dinamag ni Miss Leonila Aguirre ken ni Sabas nga adda iti makanawanna kalpasan a maibaga ni Zandra ti problemana. Nangato ti boses ti baak a Prinsipal. Kinita ni Mrs. Karina Marin ni Miss Aguirre. “Saanko nga innala, ma’am,” insungbat ni Sabas. Adda rurod ti ikikitana iti Prinsipal. Kasla ketdin agsasao a siak ti nangala, kinunana iti nakemna. "Isu dayta ti nangala, ma’am.” Intudo ti ina ni Zandra ni Sabas a kunam la no ammona ti napasamak. Agtawen ngata ti baket iti nasurok a limapulo. Adu ti alahasna. “Saan a siak, Nana,” insungbat latta ni Sabas. “Awan sabali no saan a sika. Kitaem man ta langam!” Indil-ag ti ina ni Zandra. Ken, hoy, ubing, ma’am kunam kaniak ta asawanak ti pulis!” Saanen a nagtimek pay ni Sabas. Nabainan. Ket binukodanna ti saem a pinarnuay ti sao ti baket. “Apay nga innalam ‘diay pitaka ni Zandra?” dinamag manen ti Prinsipal. Nasiputan ni Sabas nga adda inyarasaas ti adviserda ken ni Miss Aguirre. Inapiras ti baak ti mugingna. Nabayag bassit sa nagsao. Kasla nagpanunot daytoy. “Estoriaem man, balasangko.” Kinitana ni Zandra a nakatugaw iti abay ti inana. Adda iti makanigid ni Zandra da Nicole ken Kathereen. “Uppatkami a nangan iti kuartomi agraman ni Sabas, ma’am. Idi nalpaskami a nangan, rimmuarkami ta napanmi ininnawan ti pagbalunanmi. Idi agsublikami, awanen ni Sabas, ma’am.” “Kitaem! Di sika ti nangala. Ti animalnattoyen nga anak ti pub. . “ Ti manen baket. Saan a nagawidan ni Sabas ti immanges iti nauneg. Kasla adda nagtulid a dakkel a bato iti barukongna. Ania la unayen, aya, ti basolna – basolda a napanglaw ta tumukno sadi langit ti gura dagiti babaknang kadakuada! “Ala, kas nangegantayo, awan duadua a ni Sabas ti mannanakaw.” Impalawlaw ti baak ti panagkitana. “Ngarud, masuspinde iti dua lawas.” “Ma’am?” kinita ti adviserda ti Prinsipal. Kusilap ti linak-am daytoy. Imbaw-ingna ti panagkitana ken ni Sabas. Dua lawas! Addanto pay ngarud ammona inton sumrek! Kangrunaanna, saan nga isu ti akin-aramid. Nagrigat ketdin ti maysa a napanglaw! Kinuna ni Sabas iti unegna. Tumakder koman ni Sabas sa umsiag iti ruar tapno iti tangatang nga ibulosna ti sakit ti nakemna ngem isu met a maibaskag ti maysa a lalaki. Nalasin ni Sabas: ti lalaki a nakabati iti walletna idi iti lugan. Ngem, ania ti umayna obraen ditoy? “Pa, naidaw-aska?” ni Mrs. Marin. Asawa gayam ni ma’am, nakuna ni Sabas iti unegna. Nalagipna ti kumpleto a nagan ti lalaki iti ID-cardna. “Wen, ta adda birbirokek nga ubing. Diak ammo ti naganna ngem malasinko isuna ken ti unipormena.” Insungbat ti lalaki. Nakitana ni Sabas. “Agurayka, isu daytoy ken apay nga adda ditoy?” Saan a simmungbat ti Mrs. Marin. Kinitana iti apagapaman ti Prinsipal sana insubli ti panagkitana iti asawana. “Isu, a, ti akin-aramid iti pannakapukaw ti kuarta dagiti kaadalanna!” kinuna ti baak idi awan sumungbat. “Ti mannanakaw,” insaruno met ti baket. “Kasano a. . .” saan a natuloy ti lalaki ti sawenna ta nagsao manen ti baak. “Asino koma pay no di isu. Isu met la ti pobre iti klaseda! Dagiti met la kaklasena ti mataktakawan.” Kasla nasudak ti barukong ni Sabas iti nangegna ket nagramaram ti pannaas iti bagina. Apay, umanay kadin ti kinapanglaw ti maysa a tao tapno husgaam a mannanakaw? Nagdumog. Natnag ti saggaysa a lua kadagiti matana. “Ma’am, saanyo koma a pabasolen dayta ubing gapu ta napanglaw. Saanna a maaramid ti ipabpabasolyo kenkuana. “Dakami ti makaammo iti mapaspasamak ditoy eskuela. Saanmo kunaen nga awan basol ‘ta ubing ta itaka laeng a maidaw-as ditoy.” Naturay ti timek ti baak. Nagkinnita dagiti agassawa. “Saanyo koma nga iraman dayta ubing iti rinuker a sistemayo.” Pinagsinnublat a kinita ti lalaki ti baak ken ti baket. “Nalabit saankayo mamati iti ibagak kadakayo. Daytoy nga ubing ti nangisubli idiay balay ti nabatik idi iti dyip a walletko. Naglaon iti nasurok a beinte mil ta mapanak idi ag-down para kadaydiay motor. Isu a birbirokek ta gunggonaak. Paneknekak a saanna a maaramid ti ipabpabasolyo?” Saan a nakauni dagiti dua. Nalagip ni Sabas ti narra. Nalabsan itan ni Lakay Sidro ti kayo, kinunana iti unegna. Nagsabat ti matada ken ti lalaki. – 0